Μαθήματα μακροζωίας παραδίδουν οι κάτοικοι της Ικαρίας!

10η Πανελληνια Επιστημονικη Συναντηση

 

Ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μακροβιότητας στον κόσμο κατέχουν οι κάτοικοι της Ικαρίας (Πηγή φωτό: Γιάννης Τούντας)

Ζήσε φυσικά δραστήρια, διατήρησε αισιόδοξη στάση ζωής, τρώγε με σύνεση και διατήρησε δεσμούς με την κοινωνική σου ομάδα είναι το απόφθεγμα της καλής γήρανσης των κατοίκων της Ικαρίας, που αποτελεί και το κεντρικό θέμα της 10ης Πανελλήνιας Επιστημονικής Συνάντησης (11-14 Ιουλίου), που θα πραγματοποιηθεί στην Ικαρία.
Η εκδήλωση με θέμα «Στοχεύοντας στη μακροζωία: από την πρόληψη στη θεραπεία», που διοργανώνεται από την Α'Καρδιολογική Κλινική και το Ομώνυμο Εργαστήριο της Α' Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο«Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Αθηνών έχει ως επίκεντρο το «φαινόμενο της Ικαρίας», δηλαδή το ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο μακροβιότητας των κατοίκων του νησιού.
Πριν από τέσσερα χρόνια επιστημονικά δεδομένα έδειξαν ότι η Ικαρία, μαζί με τη Σαρδηνία, τη Λόμα Λίντα του Μεξικό, την Νικόγια στην Κόστα Ρίκα και την Οκινάβα της Ιαπωνίας, είναι οι περιοχές του κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά υπερήλικων. Όπως μάλιστα δείχνουν τα
... δημογραφικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ζει πάνω από 90 χρόνια, στην Ικαρία το αντίστοιχο ποσοστό είναι δεκαπλάσιο με παράλληλη διατήρηση καλής ποιότητας ζωής.
Στις παραπάνω περιοχές, που ονομάστηκαν «Μπλέ Ζώνες», οι κάτοικοι τους διακρίνονται για την καλή τους φυσική δραστηριότητα, τα χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης και άνοιας και την καλή πνευματική τους εγρήγορση.
Η επιδημιολογική παρατήρηση αυτών των πληθυσμών έδειξε ότι μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι:

• η καθημερινή φυσική δραστηριότητα,
• η αισιόδοξη σκέψη για τη ζωή,
• έλλειψη άγχους,
• κατανάλωση μέτριων μερίδων φαγητού με προϊόντα φυτικής προέλευσης,
• μέτρια κατανάλωση αλκοόλ,
• ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς,
• συντροφικότητα και
• διατήρηση σχέσεων με ένα κοινωνικό περίγυρο ανθρώπων ίδιας άποψης ζωής.

Η καθημερινή συναναστροφή τόσο με ανθρώπους της ηλικίας τους στα καφενεία και η αίσθηση συμπαράστασης και βοήθειας από τα νεότερα μέλη της οικογένειας τους, είναι ένα σύνηθες εύρημα στη ζωή των ηλικιωμένων Ικαριωτών.Το «φαινόμενο της Ικαρίας»
Το «φαινόμενο της Ικαρίας» έχει τραβήξει το επιστημονικό ενδιαφέρον ελλήνων και ξένων ειδικών και σήμερα η μελέτη «Ικαρία»αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επιδημιολογικές σειρές ηλικιωμένων στον ευρωπαϊκό χώρο.
Η μελέτη των κλινικών δεδομένων και της αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων που σχετίζονται με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, στόχο έχει να δώσει απαντήσεις και για την εμφάνιση νόσων που σχετίζονται με το γήρας, όπως ο καρκίνος και η αθηροσκλήρυνση των οποίων η πρώιμη εκδήλωση τους οδηγεί στην αυξημένη πρώιμη νοσηρότητα και θνησιμότητα των πληθυσμών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι μέχρι τώρα παρατηρήσεις των επιστημόνων αποδεικνύουν ότι ο τρόπος ζωής των κατοίκων της Ικαρίας δρα προστατευτικά στην εμφάνιση καρδιαγγειακών και νεοπλασματικών νοσημάτων. Φαίνεται ότι η μακροχρόνια κατανάλωση Μεσογειακού τύπου διατροφής σε συνδυασμό με την ορεσίβια ζωή και την χαλιναγώγηση του στρες έχουν σημαντικό ρόλο, χωρίς όμως οι ακριβείς μηχανισμοί να έχουν διευκρινιστεί.
Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης που διεξήχθη από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 και συμπεριέλαβε 673 ηλικιωμένα άτομα (μέσης ηλικίας 75 ±6.5, εκ των οποίων το 49% ήταν άνδρες) και 657 νεότερα (μέσης ηλικίας 54±7, 46% άνδρες) μόνιμους κατοίκους της νήσου, δείχνουν τα εξής:

• Καπνιστές είναι το 17% στους ηλικιωμένους και το 42% στους μεσήλικες, ενώ από αρτηριακή υπέρταση πάσχει το 65% των ηλικιωμένων και το 29% των μεσηλίκων, από σακχαρώδη διαβήτη το 23% των ηλικιωμένων και το 13% των μεσηλίκων και ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου καταγράφηκε στο 21% των ηλικιωμένων και 4 των μεσηλίκων. Όσο αφορά την υπερλιπιδαιμία αυτή παρατηρήθηκε στο 42% των ηλικιωμένων και στο 40% των μεσηλίκων, ενώ τα ηλικιωμένα άτομα είχαν μεγαλύτερο επιπολασμό μεταβολικού συνδρόμου (58% έναντι 45% στους νεότερους).
• Αυτό όμως που φαίνεται να διακρίνει τους ηλικιωμένους κατοίκους της Ικαρίας είναι ο τύπος της δίαιτας που περιλαμβάνει συχνότερα ψάρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και τσάι βουνού και κατανάλωση ελληνικού καφέ σε καθημερινή βάση απ’ ότι στους νεότερους. Η υιοθέτηση πιο υγιεινής διατροφής ήταν πιο συχνή στους ηλικιωμένους της Ικαρίας (68% στους υπερήλικες άνδρες άνω των 80 ετών, και 64% στις υπερήλικες γυναίκες) σε σύγκριση με ανάλογης ηλικίας άτομα από τη μελέτη ΑΤΤΙΚΗ (αστικής ημιαστικής περιοχής) και από άλλες μελέτες νησιωτικών πληθυσμών της Μεσογείου. Επίσης τα ηλικιωμένα άτομα συνηθίζουν τη μεσημεριανή ανάπαυση (ποσοστό 75%) συχνότερα από τους νεότερους, ενώ εμφανίζουν και χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης.
• Η καθημερινή χρήση ελαιολάδου φαίνεται να έχει ακόμα και στους ηλικιωμένους ευεργετική επίδραση στη σεξουαλική τους ζωή με καλύτερα ποσοστά ικανοποίησης από την ερωτική τους δραστηριότητα. Συγκεκριμένα σε πληθυσμό 284 ηλικιωμένων ανδρών που συμπλήρωσαν το ειδικό ερωτηματολόγιο ερωτικής δραστηριότητας (65-99 ετών), το 60% ανέφερε τουλάχιστον μέτρια αυτοπεποίθηση κατά τη διάρκεια ερωτικής συνεύρεσης και το 50% ανέφερε ολοκλήρωση της συνεύρεσης.
• Η μέτρια κατανάλωση (1-2 φλιτζάνια) καφέ την ημέρα (σε ισοδύναμα καφεΐνης ελληνικού καφέ) σχετίζεται επίσης με καλύτερη αγγειακή διατασιμότητα, ενώ η μεγαλύτερη κατανάλωσης καφεΐνης δεν φαίνεται να βελτιώνει περαιτέρω την αγγειακή ηλικία και την λειτουργία του ενδοθηλίου, που αποτελεί και τον πιο ισχυρό ενδοκρινή αδένα του οργανισμού μας.
• Τα ποσοστά κατάθλιψης ήταν από τα χαμηλότερα σε σύγκριση με άλλους πληθυσμούς ηλικιωμένων (μελέτη ΑΤΤΙΚΗ), αλλά ακόμα και αύξηση κατά 1 μονάδα στο σκορ της κλίμακας γηριατρικής κατάθλιψης (0-15) φαίνεται να οδηγεί σε 12% μεγαλύτερη πιθανότητα παρουσίας επιπλέον παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου που σχετίζεται με την παρουσία μεταβολικού συνδρόμου. Συμπτωματολογία σοβαρής κατάθλιψης φαίνεται να καταγράφεται σε ποσοστό 4% των ηλικιωμένων ανδρών και 9% των ηλικιωμένων γυναικών (μέσης ηλικίας 75 ετών).
• Ποσοστό 68% των ηλικιωμένων κατοίκων αναφέρουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα λήψη ροφήματος τσάι βουνού, το οποίο φαίνεται ιδιαίτερα σε συχνότερη κατανάλωση να μειώνει τα επίπεδα λιπιδίων ακόμα και σε διαβητικούς ενώ βελτιώνει τη νεφρική λειτουργία.
• Όσο αφορά την άσκηση 85% των συμμετεχόντων ανέφεραν μέτρια ενασχόληση σε φυσική δραστηριότητα. Φαίνεται ότι η ενασχόληση σε βάδιση και αγροτικές δουλειές που εμφανίζουν τα ηλικιωμένα άτομα της μελέτης, βελτιώνουν το σωματικό βάρος και μειώνουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων, ενώ μειώνει ακόμα και το μέγεθος της υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας ανεξάρτητα του σωματικού βάρους, δηλαδή ακόμα και σε υπέρβαρα/ παχύσαρκα άτομα.
• Αυτό που φαίνεται να χαρακτηρίζει τα ηλικιωμένα άτομα της νήσου Ικαρίας είναι οι στενοί οικογενειακοί δεσμοί, η συντροφικότητα, το χαμηλό στρες, καλό μορφωτικό επίπεδο (έτη φοίτησης σε σχολείο), η καθημερινή άσκηση, μεσημεριανή σιέστα, υψηλότερο επίπεδο υιοθέτησης μεσογειακής διατροφής και η έντονη κοινωνική συναναστροφή και συμμετοχή σε κοινωνικά δρώμενα, σε σύγκριση με ηλικιωμένους αστικών κέντρων.

Το 2013 πραγματοποιήθηκε επαναληπτική αξιολόγηση του αρχικού δείγματος της μελέτης Ικαρία και διαπιστώθηκε ότι:

• 90 από τους 366 ηλικιωμένους άνδρες (24.6%) και 65 από τις 386 (16.8%) ηλικιωμένες γυναίκες είχαν ένα σύμβαμα. Από αυτά, τα 34 σε άνδρες (9.3%) και 26 (6.7%) σε γυναίκες ήταν θάνατος με την ετήσια θνητότητα να είναι 272 θανάτους ανά 10.000 άνδρες και 193 θανάτους ανά 10.000 γυναίκες. Οι αιτίες θανάτου ήταν στεφανιαία νόσος (25.8% στους άνδρες και 26.1% στις γυναίκες), καρκίνος (22.6% στους άνδρες και 17.4% στις γυναίκες), αγγειακό εγκεφαλικό (12.9% στους άνδρες και 17.4% στις γυναίκες) και τα υπόλοιπα ήταν λοιμώξεις, αναπνευστική ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και ατυχήματα.
• Το φύλο (θήλυ), η ηλικία, η κατανάλωση ελαιολάδου (30% αύξηση επιβίωσης), η χαμηλότερη καρδιακή συχνότητα, το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας, η καλύτερη νεφρική λειτουργία και τα χαμηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων, σχετίζονταν με καλύτερη επιβίωση των ηλικιωμένων στα 4 έτη παρακολούθησης.
• Επίσης η εβδομαδιαία κατανάλωση ροφήματος τσάι φαίνεται να μειώνεται την πιθανότητα θανάτου κατά 38% για κάθε παραπάνω φλιτζάνι τσάι την εβδομάδα. Ανάλογα και η καθημερινή κατανάλωση φρούτων μειώνει τον ίδιο κίνδυνο κατά 18% και η περαιτέρω πρόσληψη 100 γρ φρούτων την ημέρα μειώνει την θνητότητα κατά 40%, ενώ η αύξηση της κατανάλωσης φρέσκων λαχανικών (σαλάτες) κατά 100γρ ημερησίως μειώνει την θνητότητα κατά 50%
• Σημαντικό ρόλο έχει και το μέγεθος της μερίδας φαγητού, όπου η κατανάλωση του γεύματος σε μικρό πιάτο μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 70%.
• in.gr